شاید مهم‌ترین نکته‌ای که لازمه در میکس و مسترینگ بدونید gain staging باشه، و با دونستنش سطح میکس و مسترینگ شما ارتقا پیدا میکنه؛ اونقدر مهمه که وقتی تاثیرشو درک کنید با خودتون میگید وااای، پس قضیه این بود؟!
خیلی ساده gain staging باید رعایت بشه تا مطمین باشیم سیگنال صدای ما درست، تمیز، بدون نویز، و بدون دیستورشن ناخواسته‌س، و headroom کافی در اختیار داریم.
ما باید حواسمون به level کانال‌هامون باشه که وقتی sum میشن در یک bus یا Master Bus، از صفر dBFS یا صفر دیجیتال بالاتر نزنه که دچار clipping دیجیتال نشیم. ولی این یک چیز واضحه و اصل قضیه چیز دیگه‌س.
Gain Staging اصلی وقتیه که ما باید با یک level مشخص به هر پلاگین یا دیوایس آنالوگ وارد و ازش خارج بشیم.
دیوایس‌های آنالوگ و پلاگین‌هایی که از روی اونا شبیه‌سازی شدن، طوری ساخته شدن که در یک level مشخص بهترین عملکرد رو داشته باشن، و اون level مثبت ۴ dBu یا منفی ۱۸ dBFS هست، جایی که VU Meter صفر رو نشون میده. هر دوی این اعداد در مورد RMS هستن، یعنی مثبت ۴ dBu روی VU Meter به ما ۱.۲۳ ولت RMS رو نشون میده، اون منفی ۱۸ dBFS هم در مورد RMS هست نه peak. پس لِوِلی که ما به یک پلاگین یا دیوایس آنالوگ میدیم باید مثبت ۴ dBu یا منقی ۱۸ dBFS باشه، تا اون پلاگین یا دیوایس آنالوگ در بهترین حالت یا به اصطلاح sweet spot خودش کار کنه.
ممکنه بپرسید خب ورودیش مهمه، خروجیشو چرا دوباره همlevel با ورودی کنیم؟ وقتی روی صدا پردازش انجام میدید، قطعاً gain تغییر میکنه، و وقتی می‌خواهید به پلاگین یا دیوایس آنالوگ بعدی برید دیگه مثبت ۴ dBu یا منفی ۱۸ dBFS نیست، پس باید با ناب output پلاگین یا دیوایستون دوباره صدا رو تنظیم کنید تا برای مرحله یا stage بعدی آماده باشه.
حالا اگه این بهترین حالت یا sweet spot رو رعایت نکنیم چی میشه؟
وقتی سیگنال با لِوِلی غیر از حالت مطلوب به یک پلایگن یا دیوایس آنالوگ وارد بشه، مشکلاتی به وجود میاد:
- اگه level ورودی خیلی کمتر از level مطلوب باشه، مشکلات سیگنال به نویز پیش میاد، سیگنال اون غنی بودن خودش رو از دست میده، و مُرده صدا میده.
- اگه level ورودی خیلی بیشتر از level مطلوب باشه، پلاگین یا دیوایس overload یا overdrive میشن، دیستورشن و saturation ناخواسته پیش میاد، transientها لِه میشن، و صدا گوش‌خراش میشه.
حالا اگه بهترین حالت یا sweet spot رو رعایت کنیم چی میشه؟
- Saturation نرم و صدای بالانسی خواهیم داشت.
- سیگنال تمیز و موزیکال‌تری خواهیم داشت.
- همیشه میتونیم از عملکرد پلاگین یا دیوایسمون مطمین باشیم، مخصوصاً در مسترینگ وقتی می‌خواهیم یک سری کارها رو تکرار کنیم و رفتار پلاگین و دیوایس رو دقیق بشناسیم.
- چون level ورودی و خروجی صدا رو مشابه کردیم، میتونیم به راحتی تست‌های A/B انجام بدیم.
ورودی و خروجی هر کانال رو که درست levelبندی کردیم، مجموع این کانال‌ها میره به یک bus یا Master Bus. قطعاً اینجا هم level برای ورودی به اولین پلاگین یا دیوایس آنالوگ مسترینگ از مثبت ۴ dBu یا منفی ۱۸ dBFS بیشتر شده؛ پس دوباره level رو برای ورود تنظیم می‌کنیم.
پس ما در مرحله آخر که می‌خواهیم به limiter وارد بشیم هم باید با level مطلوب وارد بشیم، و در آخر limiter برای ما level رو تا loudness مد نظر ما میکشه بالا.
پس اگه جایی حس کردید چرا این پلاگینه یا دیوایسه داره صدا رو زود خراب میکنه، یا جون نداره، یا نمیتونه کار رو دربیاره، یا چرا هرچی پلاگین اضافه می‌کنم صدا داره بدتر میشه، یا چرا صداها دارن میرن تو هم، شاید با level نامناسبی دارید وارد پلاگین‌ها یا دیوایس‌هاتون میشید.
اما چه کسانی چه زمانی باید به این مسئله اهمیت بدن؟
- افرادی که یک هدفون حداقل ۲۰۰ دلاری، اسپیکرهای مانیتورینگ حداقل ۴۰۰ دلاری، و یک کارت صدای حداقل ۷۰۰ دلاری داشته باشن. چرا؟ چون باید درست بشنوید؛ اگه نشنوید دارید چه کاری انجام میدید که دیگه چه فرقی میکنه؟ این قیمت‌ها رو هم اصلشو نگاه کنید، چون معمولاً در ایران ممکنه شما به اندازه ۲۰۰ دلار پول بدید، ولی دارید بابت یک کالای مثلاً ۱۵۰ دلاری میدید. واضحه که هرچی از این قیمت‌ها بالاتر برید، ابزار شنیداری شما بهتر میشه و هرچی بهتر بشنوید، بهتر میکس و مستر می‌کنید.
حالا اگه تجهیزات خوبی نداریم اهمیت ندیم؟
- یک وقت‌هایی بدون داشتن ابزار درست، یک نکته درست ممکنه به ضرر شما تموم شه، چون تاثیرشو نمی‌شنوید و ممکنه دلایل اشتباهی براش پیدا کنید و قضاوت‌های اشتباه بکنید. در کل دونستن این نکات تکنیکال اشکالی نداره، ولی طوری نشه که شما رو درگیر کنه و باعث نشخوار فکری و stop کردن شما بشه.
با رعایت کردن gain staging، یک میکس تمیز، تفکیک، نرم، و punchy خواهید داشت. ولی اگه در کل میکستون خوب نباشه، یعنی اصول میکس رو بلد نباشید، فقط با gain staging درست، اتفاق خاصی نمی‌افته.
یک جایی هم ما ممکنه بخواهیم برای رسیدن به یک صدای خاص، عمداً یک پلاگین یا دیوایس رو بیشتر drive کنیم یا به اصطلاح hotتر یا با level بیشتری واردش بشیم که به دیستورشن یا saturation خاصی برسیم؛ اون بحثش جداست و به انتخاب ما بستگی داره.
این هم در نظر داشته باشید که اعدادی که در این پست گفته شد اعداد مرسومی هستن، ولی برای دقت بیشتر باید به راهنمای هر پلاگین یا دیوایس مراجعه کنید و ببینید sweet spot ورود به اونا چه عددیه. برای مثال در کمپرسور LA-2A از UAD این عدد منفی ۱۲ dBFS هست و در Waves ممکنه فرق بکنه.